آیسک

بررسی وضعیت میراث فرهنگی بخش آیسک در گفتگو با عرب رییس میراث فرهنگی شهرستان
به دلیل عدم اختصاص اعتبارات لازم در چند سال اخیر ادامه کار گمانه زنی مقدور نبوده و این مسئله نیازمند توجه ویژه مسئولین شهرستان است چرا که نقش به سزای یافته های این محوطه برهیچکس پوشیده نیست و در صورت تکمیل عملیات کاوش میتواند به عنوان سایت موزه مورد استفاده قرار گیرد.عرب رییس اداره میراث فرهنگی شهرستان سرایان با بیان این مطلب به خراسان گفت:
محوطه باستانی کله کوب واقع دراستان خراسان جنوبی حوالی جنوب شهر آیسک در جریان یک حفاری قاچاق در سال 1386 کشف گردید. تاکنون دوفصل گمانه زنی بمنظور تعیین عرصه و حریم و یک فصل لایه نگاری در این محوطه به سرپرستی صاحب یوسفی انجام گرفته است که به دنبال انجام عمليات لايه نگاري ، این محوطه به عنوان کهن ترين محوطه تاريخي خراسان جنوبي مشخص شد که پيشينه آن به اوایل عصر کالکوتیتک بوده و تا عصر مفرغ مربوط مي شود. وی ادامه داد:در جریان لایه نگاری لايه هاي محوطه حاوي مقداري قطعات سفال، استخوان، ابزار سنگي و استخواني روي سطح هاي استقراري متوالي در دوران های مختلف پیش از تاریخ بود که تحلیل اين داده ها اطلاعات خوبي در مورد شيوه هاي معيشتي ساکنان به دنبال خواهد داشت. در اين مکان سپس دوره مس- سنگي با آثار برجا و معماري همانند ديوار و اجاق و داده هاي مادي- فرهنگي چون سفال و ابزارهاي سنگي نمود يافته و بعد از آن مي توان دوران مفرغ را با داده هايي همانند تدفين هاي چمباتمه اي با سنت هاي محلي نظير قرار دادن خشت روي سر مردگان، ريختن گل روي اجساد و همچنين قلوه سنگ روي گل معرفي کرد. لايه نگاري محوطه کله کوب آيسک تداوم و تبعيت از الگوهاي دوران کالکوليتيک و مفرغ نشان داده است به گونه اي که سازه هاي عصر مفرغ هم راستا با آثار معماري کالکوليتيک مشخص شد. کشف نشانه هايي از مالکيت با به دست آمدن مهري مفرغي و تجارت فرامنطقه اي همانند فرآوري سنگ لاجورد و يشم و تنوع جنس ابزارهاي سنگي نشان از ورود به مرحله آغازين شهرنشيني در اين محوطه حکايت دارد. همچنين در اين کاوش ها مقاديري زغال و نمونه سفال جمع آوري شد تا براي تاريخ گذاري و کاوش آتي مورد ارجاع قرار گيرد. بانگاهی به نقشه ماهواره ای منطقه استقرار این محیط در بستر یک مخروط افکنه و در مسیر رودخانه ها، محیط مناسبی را برای جوامع پیش از تاریخ نشان می دهد.کله کوب محوطه کوچکی است که شواهدی حاکی از پیچیدگی اجتماعی را در اواخر دوره کلکولیتیک –مفرغ را شامل می شود. در اینجا برهم کنشی از مناطق مختلفی شامل فلات سراسری ایران ،آسیای میانه و محوطه های جنوب شرق ایران را شاهد هستیم و شاید مهمترین یافته این کاوش را بتوان یافتن شواهدی از دوران آغاز نگارش (اوروک) در این حوزه جغرافیایی دانست. این مسئله نشان از حضور گروههای مختلف قومی در منطقه یا ارتباطات فرامنطقه ای است. با ورود به دوره کالکولیتیک جدید و مفرغ و افزایش جمعیت شاهد پدیده ای تحت عنوان پدیده آغاز شهر نشینی هستیم. داده های مورد استفاده شامل گزارش کاوشهای موجود و مطالعات کتابخانه ای است. سفالهای لبه واریخته بدست آمده در این محوطه در کنار سفالهای شاخص اواخر کلکولیتیک و مفرغ بهمراه سفالهای محلی بر اهمیت این منطقه و ارتباطات گسترده آن با فرهنگهای مختلف می افزاید.
عرب درمورد اقدامات مرمتی صورت گرفته در خصوص آب انبار های شهر آیسک (محمد باقران و کمال)نیز می گوید :
آب انبار های شهر آیسک که به صورت کامل معرفی شدند جزء آثار ثبتی و تنها آثار ثبتی داخل شهر آیسک هستند که تاکنون فاز اول مرمت آب انبار کمال انجام شده که این عملیات شامل : جمع آوری لایه سیمانی روی پوشش مخزن ، تثبیت آجرها و وضعیت موجود ، دوغاب ریزی ، اجرای دیوار دور تا دور مخزن و تا پای ساق گنبد و پاره چینی و اجرای کامل آجرفرش پشت بام مخزن و همچنین در سال گذشته اصلاح و مرمت هورانه و ساخت سکو جهت شیرهای آب و انتقال آب برای سهولت استفاده کردن بوده است. که البته هنوز مرمت این بنای تاریخی به پایان نرسیده ولکن خطری آنرا تحدید نمی کند و مهمترین مشکل پوشش سیمانی مخزن بوده که مانع تنفس گنبد و در نتیجه فرسودگی پوشش آن می شده که در حال حاضر جمع آوری و مرمت شده است.
در خصوص آب انبار محمد باقران نیز تاکنون اقدام مرمتی خاصی صورت نگرفته و اصلاح و مرمت آجر فرش پشت بام مخزن از اولویت های مرمتی این بنای تاریخی می باشد.

وی همچنین در مورد جاذبه های گردشگری بخش آیسک گفت :
بخش آیسک در زمینه جاذبه های گردشگری از پتانسیل بالایی برخوردار است و به دلیل اینکه تعدادی از روستاهای این بخش در ارتفاعات شمالی شهر قرار گرفته که در تابستان ها از هوای بسیار متبوع و خوبی برخوردار است همچنین وجود اماکن متبرکه باعث شده که بسیار مورد توجه مردم شهرها و روستاهای اطراف باشد. عرب مهمترین جاذبه های تاریخی بخش را : آب انبار کمال ، آب انبار محمد باقران ، مسجد جامع دوحصاران ، سد تاریخی زو ، آسیاب آبی کربلایی حسن چرمه و مهمترین جاذبه های گردشگری را: روستای هدف گردشگری کریمو، منطقه نمونه گردشگری مصعبی و کریمو ، دره سبزرود ، باغستان چرمه ، کال زو ، منطقه ییلاقی و سرسبز خاور و غار بتون برشمردوی گفت:. منطقه نمونه گردشگری کریمو و مصعبی از مهمترین مناطق گردشگری استان می باشد.
عرب در مورد منطقه نمونه گردشگری کریمو و مصعبی هم گفت:
تاکنون مبلغ 3050 میلیون ریال از محل اعتبارات ملی و 4900 میلیون ریال از محل اعتبارات استانی در این منطقه هزینه شده و کارهایی شامل : مطالعات اولیه طرح، اجرای پلکان دسترسی ، محوطه سازی ، ساخت آلاچیق و سکوی استراحت ، نمازخانه و سرویس بهداشتی ، تأمین آب و برق سایت و ایجاد راه دسترسی از جمله اقدامات در مرکز سایت که مابین دو روستا قرار گرفته ، می باشد و همچنین پهنه بندی و محوطه سازی و ساخت آلاچیق در کنار امامزاده روستای کریمو انجام گرفته است که با توجه به خصوصیات بارز منطقه نیاز به اختصاص اعتبارات بیشتر جهت تکمیل می باشد. علاوه بر این رونق گردشگری هر منطقه نیاز مند ورود سرمایه گذاران بخش خصوصی است که با توجه به فراهم شده زیرساخت های مورد نیاز آماده واگذاری به بخش خصوصی می باشد.