آیسک

مرتضی عرب نجات- اواخر سال ۹۴  در مسیر آیسک به فردوس شکاف هایی در اطراف جاده مواصلاتی مشاهده شد. در آن زمان گمانه زنی ها در مورد این فرونشست ها متفاوت بود. برخی  آن را شکستن لایه بنتونیت در آن منطقه می دانستند و گروهی برداشت بی رویه آب .
با گذشت حدود ۴ ماه از مشاهده این ترک ها اداره راه و شهرسازی با نصب تابلوهایی به رانندگان تردد کننده در این مسیر هشدار می دهد تا به دلیل پدیده فرونشست زمین جوانب احتیاط را رعایت کنند. «شکاف های خطرناک» عنوان مطلبی است که ۱۵ فروردین ماه سال جاری در  روزنامه  خراسان جنوبی منتشر شد.
در این گزارش آمده: فرونشست زمین و به دنبال آن ایجاد شکاف های متعدد و بزرگ در محدوده انتهای حوزه جغرافیایی شهرستان سرایان واقع در بخش آیسک و مرز شهرستان فردوس به دلیل برداشت بی رویه آب از منابع زیرزمینی موجب نگرانی مردم شده است و …
به گزارش خبرنگار ما هنوز خبر فرونشست ها در مسیر آیسک و فردوس در بین مردم و رسانه ها داغ بود که اکنون  اهالی روستای دوحصاران از وجود شکاف هایی در این منطقه خبر می دهند و از گسترش این پدیده در منطقه خود ابراز نگرانی می کنند.  به گفته افراد محلی در بارندگی های اخیر روان آب ها به داخل این شکاف ها رفت و این نشان می دهد عمق شکاف ها بسیار بیشتر از حد تصور است.
«برقی»، بخشدار آیسک دراین مطلب با اشاره به بازدید مسئولان استانی، شهرستانی و کارشناسان مربوط از محل شکاف های مورد نظر می گوید: زلزله در اعماق زمین، جابه جایی گسل ها و کاهش سفره های آب زیرزمینی ۳ احتمالی که برای ایجاد این شکاف ها برآورد شده است اما  همچنان منتظر نظر قطعی کارشناسان هستیم. «عرب» دهیار دوحصاران در گفت وگو با خراسان جنوبی با اشاره به افت شدید آب چاه های کشاورزی می گوید: افت آب های زیرزمینی در این منطقه بیشتر از سایر نقاط بوده و به همین دلیل فرونشست ها در نزدیکی  و اطراف کمربندی روستا  به راحتی  قابل مشاهده است.
«سعید برقی» بخشدار آیسک هم آن زمان در گفت وگو با خراسان جنوبی از بررسی موضوع توسط کارشناسان خبر داد و گفت: دلیل اصلی فرونشست زمین و ایجاد شکاف های متعدد افت سفره های آب زیرزمینی است آنچنان که این شکاف ها رو به گسترش است و اکنون  علاوه بر انتهای حوزه جغرافیایی شهرستان سرایان واقع در بخش آیسک و مرز شهرستان فردوس، در نزدیکی روستای دوحصاران نیز هویدا شده است.
او راه موثر برای جلوگیری از گسترش پدیده فرونشست در این منطقه را مدیریت مصرف آب  عنوان می کند و می گوید: در زمینه آب شرب که حدود ۱۰ درصد مصرفی آب منطقه را شامل می شود  شاهد اسراف هستیم .
به گفته وی گزارش ها نشان می دهد روستاییان بخش آیسک در دو و نیم ماه اخیر ۶ هزار متر مکعب مازاد مصرف آب داشته اند.
به عنوان مثال یک مشترک در همین بازه بالای صد متر مکعب آب مصرف کرده است و بر اساس گزارشات بدون توجه به بحران آبی که بر منطقه حاکم است برخی  مشترکان از این آب شرب برای مصارف باغی و کشاورزی استفاده کرده اند.
وی با اشاره به اینکه روحانیان و مسئولان روستاها آماده توجیه مردم برای مصرف صحیح هستند خواستار ایجاد عوامل بازدارنده برای اینگونه مشترکان شد.  وی درباره مصارف کشاورزی هم می گوید: حدود ۹۰ درصد مردم منطقه کشاورزند و کشاورز هم مجبور است با کشاورزی ادامه زندگی و درآمد داشته باشد پس باید فکری برای کشاورز کرد . هر چند که کشاورز ما امروز با کنتور گذاری موتور پمپ ها با حداکثر صرفه جویی در آب اقدام به کشاورزی می کند و بیشتر از این نمی توان به او فشار آورد زیرا در غیر این صورت راه مهاجرت باز می شود. وی به همت کشاورزان و دامداران منطقه در نصب کنتورهای هوشمند اشاره و اضافه می کند:  طی سال های گذشته کشاورزان با رعایت ساز و کارها و تغییر الگوی کشت تمام توان خود را برای بهره وری در موضوع منابع آبی به خرج دادند و دیگر کاری از دست این قشر زحمتکش برنمی آید.   بنابراین نیاز است دولت به طور جدی وارد عمل شده و با ارائه تسهیلات ارزان قیمت به کشاورز و اجرای طرح های مختلف (مانند روش های نوین آبیاری)راندمان را در بحث کشت افزایش دهد.
به گفته وی آنچه که دراین منطقه بارز است پدیده فرونشست است و جلوگیری از تداوم این روند نیاز به تدبیر و ارائه راهکارهای کارشناسی شده دارد .
وی با اشاره به وجود حدود ۲۰۰ حلقه چاه در دشت فوق بحرانی سرایان می گوید: در سال های اخیر با کاهش نزولات آسمانی هر سال حدود ۶۰ تا۷۰ سانتیمتر سطح آب های زیرزمینی افت پیدا می کند و نتیجه آن  فرونشست است.
به گفته وی گاهی عمق این شکاف ها به حدود ۱۰ متر می رسد  و این نگرانی اهالی این منطقه را به دنبال دارد وتدبیر مسئولان را می خواهد.
به گفته بخشدار اگر برای این زلزله خاموش فکری اساسی برداشته نشود دیری نمی گذرد که نمودار مهاجرت در این منطقه صعودی خواهد شد و به طور حتم  مشکلات اجتماعی واقتصادی را در پی خواهد داشت . او می گوید :مسئولان این منطقه تاکنون چند بار خطر این پدیده خاموش را گوشزد کرده اند، اگر فرونشست زمین جدی گرفته نشود شریان های حیاتی منطقه، ابنیه، راه ها، خطوط انتقال  برق و فیبر نوری، شبکه های انتقال و توزیع گاز را به خطر خواهد انداخت و به طور حتم آبستن حوادث ثانویه خطرناکی در منطقه خواهد بود.
با همه این نگرانی ها مدتی پیش مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان عنوان کرد: هنوز سازمان زمین شناسی نظر خود را در مورد علل فرونشست ها در این منطقه اعلام نکرده اما با بررسی عکس های ماهواره ای به این نتیجه رسیده ایم که بخش های متعددی از استان در معرض این پدیده قرار دارد که جلوگیری از پیشرفت آن نیاز به اصلاح الگوی مصرف و جبران افت های گذشته دارد.  «امامی» فرونشست های زمین را مخاطره ای برای تمام کشور می داند و معتقد است: این زلزله خاموش به دلیل کاهش سطح آب سفره های زیرزمینی رو به  گسترش است، به عبارتی سفره ها، آب قابل تجدید شدن خود را از دست می دهند و قابلیت احیا ندارند.
مهندس «امامی» بابیان این که باید تلاش شود سفره های زیرزمینی به این مرحله نرسد می افزاید: از سال ۸۷ پدیده فرونشست را در بیشتر دشت های ممنوعه استان به ویژه دشت سرایان به عنوان یک مخاطره طبیعی داشته ایم و قبل از سال جدید هم در محدوده سه قلعه و بعد از سال هم در منطقه سرند فردوس این اتفاق افتاد. وی وقوع این پدیده را در دیگر دشت های استان به دلیل قابلیتی که دارند دور از ذهن نمی داند و هشدار می دهد که به طور قطع این اتفاق رخ خواهد داد در نتیجه تلاش می کنیم با مدیریت مصرف هرچه سریع تر کسری مخزن آب را به صفر برسانیم که دراین زمینه توفیقات خوبی هم حاصل شده است و آن را حاصل همراهی کشاورزان می داند که البته هنوز نیاز به همکاری بیشتری دارند.http://khorasanjonobi.khorasannews.com/ ... 1/161611/0