آیسک

گلایه های یک پرورش دهنده شتر مرغ در ایسک
خراسان - مورخ یکشنبه 1391/06/19 شماره انتشار 18213يافتن منابع جديد پروتئين، دانشمندان علوم تغذيه و سلامت را به استفاده از انواع قارچ، فرآورده هاي تخميري لبني، منابع پروتئيني دريايي و گوشت پرندگان وحشي سوق داده است. در اين ميان پروتئين خام دامي نهفته در گوشت طيور، جايگاه ويژه اي در تغذيه و تامين سلامت انسان دارد. گرايش به پرورش شترمرغ، بلدرچين، کبک، مرغابي و اردک در سال هاي اخير نيز موجب شده است که بخشي از پروتئين مورد نياز جامعه از اين طريق تامين شود.توليد صنعتي ساير پرندگان نظير بلدرچين، کبک، تيهو نيز موجب شده است که رفته رفته گوشت اين پرندگان در سفره ها ديده شود. اما بخش دولتي يا سياست گذاران توليد که وظيفه مديريت توليد و تامين پروتئين مورد نياز کشور رابر عهده دارند، در اين زمينه چه نقشي ايفا کرده است؟دام فردا شترمرغ را «دام فردا» لقب داده اند. د ويژگي هاي منحصر به فرد شترمرغ موجب شده است که پرورش اين دام از توجيه اقتصادي بالايي برخوردار باشد، اين که گفته مي شود شترمرغ دام فرداست، به اين دليل است که با توجه به رشد جمعيت در جهان، تقاضا براي مواد غذايي و پروتئيني نيز افزايش مي يابد. شترمرغ نيز به دليل سرعت رشد بالا و توليد گوشت زياد، مي تواند جوابگوي نيازغذايي بشر در آينده باشد.با توجه به افزايش قيمت انرژي در جهان و بي نيازي پرورش شترمرغ به انرژي، پرورش اين دام مقرون به صرفه است و اين حيوان در مصرف انرژي رقيب انسان نيست. ازآن جا که شترمرغ در مصرف گندم، جو و ذرت نيز رقيب انسان نيست، در مصرف مواد غذايي پايه رژيم غذايي انسان، مشکلي ايجاد نمي کند زيرا از علوفه هاي دامي به خوبي تغذيه و گوشت توليد مي کند.شترمرغ کم ترين افت لاشه را نسبت به ساير دام ها دارد. به طوري که پر آن به دليل خاصيت الکترواستاتيک مصارف صنعتي دارد. استخوان و مغز استخوان آن خواص دارويي بي شماري دارد، چربي خام شترمرغ مصارف بهداشتي و آرايشي دارد و پوست تخم آن مصارف تزئيني دارد، همچنين احشاء درون بدن شترمرغ پس از يک فرآيند کوتاه عمل آوري، به آساني در جيره طيور قابل استفاده است. پوست شترمرغ از نظر استحکام همسان با پوست گاو است و در صنعت کيف و کفش و صنايع چرم و پوست کاربرد فراوان دارد.برخلاف ساير دام ها شترمرغ با گشت و گذار در مراتع فقير، مي تواند غذاي مورد نياز خود را بيابد. علاوه بر آن به غني سازي خاک مراتع هم کمک مي کند، براي پرورش بسته آن نيز به جايگاه مسقف و... نيازي نيست و در سخت ترين شرايط آب وهوايي پرورش مي يابد و تکثير مي شود. همچنين نسبت به ساير دام ها، حساسيت بسيار کمتري به بيماري هاي دامي و طيور دارد و در نتيجه گوشت سالم تري توليد مي کند.
صنعت نوپا
اگرچه پرورش شترمرغ ديرينه اي ۱۰۰ ساله در جهان دارد اما سابقه پرورش اين پرنده در ايران قدمتي کم تر از ۲۰ سال را نشان مي دهد. با وجود سابقه کم پرورش اين دام در ايران، تاکنون بيش از ۷۰۰ مزرعه کوچک و بزرگ به پرورش آن مشغول هستند. از اين تعداد ۲۰۰ مزرعه مجوز بهره برداري را دريافت کرده اند و ۵۰۰ مزرعه ديگر به صورت نيمه صنعتي و سنتي مشغول کار هستند. اولين مزرعه پرورش شترمرغ در ايران با واردات چند قطعه شترمرغ از آفريقاي جنوبي در سمنان احداث شد. هم اکنون نيز بزرگ ترين مجتمع پرورش شترمرغ در اين استان قرار دارد و در شرايط کنوني با اين فرصتي که به دست آمده، زمينه هاي اشتغال زايي هم دراين صنعت نوپا فراهم شده است واگر به درستي دراين صنعت نوپا سرمايه گذاري شود بر تعداد شاغلان در اين صنعت افزوده خواهد شد.
ارزش غذايي
گوشت شترمرغ يک ماده غذايي باارزش بالا براي افرادي است که از برنامه غذايي رژيمي استفاده مي کنند. ميزان پايين چربي و سديم و نيز پروفيل خوب اسيدهاي چرب غيراشباع در گوشت شترمرغ در مقايسه با گوشت گوساله و مرغ ممکن است از سوي مصرف کنندگان که امروزه معيارهاي واقعي را در انتخاب مواد غذايي لحاظ مي کنند، مورد توجه قرار گيرد.ميزان سديم در گوشت شترمرغ( ۴۳ ميلي گرم) در مقايسه با گوشت گوساله (۶۳ ميلي گرم) و مرغ( ۷۷ ميلي گرم) در ۱۰۰ گرم گوشت خام، يکي از مزاياي اين گوشت براي افرادي است که نياز به مصرف غذاهاي کم نمک دارند (نظير افراد با فشار خون بالا).ميزان آهن موجود در گوشت شترمرغ 2.3 ميلي گرم و در گوشت گاو 2.2 ميلي گرم و در گوشت مرغ 0.9 ميلي گرم در ۱۰۰ گرم گوشت خام است لذا اين نوع گوشت، آهن مورد نياز افراد کم خون و زنان باردار را به خوبي تامين مي کند.ميزان کلسترول گوشت شترمرغ، بسيار کم تر از ميزان آن در گوشت گوساله است.گوشت شترمرغ ميزان چربي کمتري نسبت به ساير دام هاي گوشتي دارد، کمي چربي بين ماهيچه اي گوشت شترمرغ يکي از خواص مهم و قابل توجه در بازار مصرف کنوني به شمار مي رود. اين خاصيت ممکن است براي افرادي که مي خواهند وزن بدن شان را کنترل کنند يا از بيماري هاي قلبي و عروقي رنج مي برند مفيد باشد.بالا بودن نسبي ميزان اسيد چرب OMEGA3 در گوشت شترمرغ يک مزيت مهم اين نوع گوشت به شمار مي رود. در انسان استفاده از اسيد چرب OMEGA3 تاثير بسياري در کاهش بيماري هاي قلبي و عروقي دارد و براي رشد کودکان موثر است. به نظر مي رسد اين اسيد چرب در مقايسه با اسيد چرب غيراشباع OMEGA6، تأثير فراواني در جلوگيري از لخته شدن خون دارد. OMEGA 3 موجود در گوشت شترمرغ موجب مي شود کمبود اين اسيد چرب که در بسياري از رژيم هاي غذايي وجود دارد، جبران شود.گوشت شترمرغ منبع غني پروتئين است و اين موضوع به‌ويژه براي کساني که دچار کمبود آهن هستند و مشکل کلسترول بالا هم دارند، قابل توجه است.افرادي که گوشت قرمز مصرف مي کنند، احتمال ابتلاي آن ها به بيماري زخم روده بزرگ، سرطان پانکراس، لوزالمعده، سرطان سينه و پروستات تا ۲۰ برابر بيشتر مي شود. هم چنين کلسترول موجود در گوشت قرمز مي تواند باعث ايجاد ناراحتي هاي قلبي و عروقي شود. شترمرغ داراي گوشت قرمز ولي با خواص گوشت سفيد است.
گلايه هاي توليد کنندگان
پرورش دهندگان شترمرغ بيشترين گلايه را از بخش دولتي دارند و از بي مهري و نگاه شترمرغي به اين صنعت نوپا سخن مي گويند.
حسين مالکي پرورش دهنده شترمرغ در شهر آيسک در استان خراسان جنوبي، «شناخته نبودن» شترمرغ را بزرگ ترين مشکل مي داند و مي گويد: اين پرنده کاملاً مفيد که چشم، روغن، پر، استخوان، گوشت، تخم و پوسته تخم آن کاربردهاي فراوان تغذيه اي و بهداشتي دارد، هم چنان ناشناخته است.وي ادامه مي دهد: مشکل تأمين نهاده هاي تغذيه اي (دان و علوفه) براي اين پرنده، پرورش دهندگان را آزار مي دهد. زيرا هيچ نهادي از پرورش اين دام حمايت نمي کند و پرورش دهندگان مورد بي مهري قرار مي گيرند.مالکي نبود صنايع بهره بردار از فرآورده هاي جانبي شترمرغ را نيز از مشکلات اين صنعت نوپا عنوان مي کند و مي افزايد: چرم اين دام با چرم گوساله رقابت مي کند و از استحکام قابل توجهي برخوردار است اما کارگاه هاي فرآوري و دباغي چرم شترمرغ در کشور وجود ندارد. چشم اين حيوان پس از کشتار، مصارف پزشکي فراواني دارد و در پيوند قرنيه و درمان آب مرواريد کاربرد دارد. اما هيچ بيمارستان يا پزشک متخصص در اين زمينه علاقه نشان نداده است که از چشم اين حيوان استفاده کند. روغن مغز استخوان و روغن خام چربي ناحيه شکمي اين دام، مي تواند در مصارف بهداشتي و آرايشي مورد استفاده قرار گيرد که متأسفانه در ايران از اين فرآورده نيز بهره برداري نمي شود. حتي استخوان اين حيوان و پر و پوسته تخم اين حيوان مصارف صنعتي دارد که اين موضوع هم مورد بي مهري قرار گرفته است.عملاً فقط از گوشت اين دام مفيد استفاده مي شود که البته در اين زمينه هم مشکلاتي داريم.اين پرورش دهنده «مرغ فردا» مشکل نبود کشتارگاه هاي ويژه شترمرغ را نيز اين گونه بيان مي کند: معمولاً در مراکز استان ها که کشتارگاه صنعتي احداث کرده اند، يک روز را به کشتار شترمرغ اختصاص مي دهند. اين خود مشکل مهمي است زيرا انتقال چند قطعه شترمرغ از شهرستان هاي دور افتاده تا مرکز استان، ضمن افت وزن لاشه ممکن است موجب تلف شدن دام در مسير شود که تمامي زحمات پرورش دهنده را به باد مي دهد.نگاه دولتي به پرورش دهندگان شترمرغ «لوکس گرايانه» است. همان نگاهي را که به قرقاول و تيهو و هوبره دارند به شترمرغ هم همان گونه مي نگرند لذا پرورش دهندگان شترمرغ را بي نياز از حمايت هاي اعتباري مي دانند و آن ها را به حال خود رها کرده اند اما واقعيت چيز ديگري است و آن اين که پرورش دهندگان شترمرغ، صنعت جديدي را در کشور ايجاد کرده اند و مي توانند فرصت هاي شغلي فراواني را فراهم کنند و در حوزه توليد پروتئين نقش مهمي را ايفا کنند.به همان اندازه اي که از پرورش مرغ حمايت مي شود، بايد از پرورش شترمرغ نيز حمايت شود اين پرورش دهنده شترمرغ ظرفيت هاي خالي کشور در اين زمينه را اين گونه تشريح مي کند: به دليل اين که شترمرغ از قانع ترين دام ها شمرده مي شود و مراتع کشور نيز درجه ۲ و ۳ است، مي توان در مناطق مرکزي کشور که مراتع ضعيف دارد، به پرورش شترمرغ اقدام کرد و بالاترين بهره وري را از پرورش اين دام برد. ضمن اين که شترمرغ با چرا در اين مراتع و پخش کود، به غني سازي خاک مراتع نيز کمک مي کند.

منبع :

_________________